I. Intruduson
É lei di Gabineti Izekutivu pa Inergétikus i Asuntus Anbiental (Executive Office of Energy and Environmental Affairs - ) ("EEA") ki ka for negadu binifisius a ninhun pisoa ô ki keli for sujeita a diskriminason, intimidason ô ritaliason na kualker prugrama, sirvizu ô atividadi di EEA baziadu na sexo, rasa, kor, riligion, krensa, origem nasional (ki ta inklui profisiênsia limitadu na Ingles), identidadi di género, rendimentu, difisiênsia, idadi, orientason sexual, etnia, informason genétika, asendênsia ô statutu di veteranu. EEA tanbé ta izigi ki sés kontratantis i binifisiárius pa kunpri kel lei li.
EEA ta buska sigura kunprimentu integral di kel lei i insentiva kualker pisoa ki konsidera ki EEA ô kualker un di sés funsionárius, kontratantis ô binifisiárius ten violadu kel lei li pa kumunika kel violason li konformi stabilisidu na kel prusidimentu di kexa li. EEA ta leba kés alegasons li sériu i ta kunprimiti na rizolvi kexas di un forma justu, ekuitativu i di forma rápidu.
Kel dukumentu li ta sirvi di guia pa staff di EEA ki é inkaregadu di aplika kel prusidimentu li, ben komu pa menbrus di públiku ki kré aprizenta un kexa i pa kontratantis i binifisiárius di EEA ki for pididu pa rispondi pa un kexa. Kel prusidimentu li ka é pa kria, i ka kria, kualker direitu ô binifísiu, substantivu ô prosesual, aplikável pa lei ô na ekuidadi pa kualker otu parti ki ka é di Commonwealth di Massachusetts kontra kualker un di dipartamentus, agênsias ô entidadis di Commonwealth, sés funsionárius ô agentis, ô kualker otu pisoa.
II. Fazi un Kexa
A. Kénha ki podi fazi un kexa?
Kualker pisoa ki akridita ki el/ela ô kualker otu pisoa ô kualker klasi spisífiku di pisoas ten stadu sujeitu a diskriminason pa parti di EEA ô di un di sés funsionárius, kontratantis ô binifisiárius ki for proibidu pa lei federal ô di stadu di sen-diskriminason podi aprizenta un kexa pa EEA. Pur favor nota ki kualker kexas podi torna un rigistu públiku, sujeita a divulgason pa shelter di Lei di Rigistus Públikus di Massachusetts.
Kexa devi ser aprizentadu dentu di 180 dias di kalindáriu a kontar di data(s) ki kontisi alegada ason diskriminatóriu ô di data di diskuberta ô di últimu instânsia di un alegada okurensia kontínu.
B. Ki informasons N’ devi poi na nha kexa?
Kexas devi diskrevi di forma más kompletu pusível di fakitus i sirkunstânsias ki ta involvi tal diskriminason. És devi inklui siguintis informasons tanbé:
- Nomi, morada i númeru di tilifoni di pisoa ki pasa pa tal atu diskriminatóriu;
- Si pisoa ki sta fazi kexa for riprizentadu pa un advogadu ô otu riprizentanti autorizadu, nomi, morada i númeru(s) di tilifoni di kel advogadu la ô riprizentanti autorizadu;
- Data di tal atu diskriminatóriu ô data en ki pisoa ki sta fazi kexa tivi kunhisimentu di tal atu diskriminatóriu, ô data di ki kontisi últimu vez;
- Nomi(s), inderesu(s) i títulu di funsionárius ô entidadis alegadamenti diskriminadoris;
- Nomis i informasons di kontatu di kualker tistimunhas, ki ta inklui funsionárius ô kontratantis di EEA ku kunhisimentu diretu di tal atu diskriminatóriu;
Pur favor sina i poi data di kexa.
C. Modi i undi N’ podi fazi un kexa?
Kexas devi ser aprizentadu pa kordenador di sen-diskriminason di EEA: Melixza G. Esenyie. Bu podi mfazi un kexa através di kualker un di siguintis métudu:
Por kureiu iletróniku:
Melixza.Esenyie2@mass.gov
Pa kureiu normal, intrega a mó ô sirvisu di intrega di noti:
Melixza G. Esenyie
Kordenador di Sen-Diskriminason
Gabineti Izekutivu di Inergia i Asuntus di Anbienti
100 Cambridge Street, Boston, MA 02114
Pa tilifoni (nota ki bu kexa bu ta ser podu a skritu pa kordenador di sen diskriminason): 617-626-1282
D. I si N’ mesti di ajuda pa fazi un kexa?
Si bu mesti di asistênsia pa fazi un kexa pamodi abó é segu, baxu vizon ô otu difisiênsia, profisiênsia limitadu na Ingles ô kualker otu bareira di asesu pa prusidimentu di kexa, kontata Melixza G. Esenyie, Kordenadora di Sen-Diskriminason, pa email pa Melixza.Esenyie2@mass.gov ô pa tilifoni pa 617-626-1282. EEA podi dau sirvizus di traduson ô intirpretason ô otus akomudasons.
E. Ten otu lokal, pur além di EEA, pa undi N’ podi manda un kexa?
Konformi natureza di bu kexa, podi ten un agênsia federal ki ta analiza bu kexa. EEA ta resebi finansiamentu di várius agênsias federal ki ta proíbi diskriminason pa parti di risipienti di fundus federal i ten prusidimentus pa analiza alegasons di ki kés risipienti ka sta kunpri lei federal di sen diskriminason. Leis federal ta proíbi diskriminason baziadu na rasa, kor, nasionalidadi (ki ta inklui prufisiênsia limitadu na Ingles), sexo, idadi i difisiênsia. Agênsias federal ka podi analiza kexas ki EEA ten violadu leis di stadu di sen-diskriminason, ki ta kubri otus tipus di diskriminason.
Pa ten un lista di agênsias federal ki sta atualmenti ta da finansiamentu pa EEA i ki podi konsidera un kexa, pur favor kontata Melixza G. Esenyie, Kordenador Sen-Diskrimination, pa email Melixza.Esenyie2@mass.gov.
III. Prusesa un Kexa
A. Admison
| Funsionáriu risponsável di EEA: | Kordenador di Sen-Diskriminason |
|---|---|
| Prazu di Fin: | 10 dias útil a partir di riseson |
Kordenador di sen-diskriminason devi rigista tudu kexas i akuza rápidu sé riseson pa pisoa ki sta fazi kexa. Si avizu di riseson ka fazedu pa karta ô email, avizu di riseson devi ser dukumentadu.
Kordenador di sen-diskriminason devi avalia tudu kexas i ditirmina si kexa podi ser rizolvedu informalmenti. Rizuluson informal di un kexa ta izigi akordu di pisoa ki sta fazi kexa i devi ser konkluídu dentu di 10 dias útil a kontar di riseson.
Si un kexa ka podi ser rizolvedu informalmenti, kordenador di sen diskriminason devi aprizenta kexa pa Konselhu Geral, notifika xefi di staff i atualiza rigistu di kexas di sen diskriminason dentu di 10 dias útil a kontar di riseson.
B. Rastreiu
| Funsionáriu risponsável di EEA: | Konselheiro Geral |
|---|---|
| Prazu di Fin: | 10 dias útil a partir di riseson |
Dipós di riseson di un kexa di kordenador di sen-diskriminason, Konselhu Geral ta analiza kexa em funson di siguintis rikizitus mínimus:
- kexa ten tudu informasons izigidu na sekson II.B di riba i sta sinadu i datadu.
- Sujeitu di kexa é EEA ô un di sés funsionárius, kontratantis ô bifisiárius.
- Na toma tudu fakitus alegadus na kexa ma é verdadi i trandu tudu konkluzons razoável kontra sujeitu di kexa, kexa ta diklara un violason di lei federal ô di stadu di sen diskriminason ki kontisi dentu di 180 dias di kalindáriu a kontar di data en ki kexa foi aprizentadu.
Si Konselhu Geral ta ditirmina ki un ô más rikizitus mínimus ka kunpridu, Konselhu Geral ta kumunika kel ditirminason li, pur skritu, pa pisoa ki sta fazi kexa i pa kordenador di sen diskriminason. Kordenador di sen diskriminason ta atualiza rigistu di kexas di sen diskriminason dentu di 10 dias útil a kontar di riseson di ditirminason di Konselhu Geral.
Si Konselho Geral ditirmina ki tudu rikizitus mínimus sta prienxidu, Konselho Geral ta manda kexa pa xefi di staff pa atribuison i ta atualiza rigistu di kexas di sen-diskriminason dentu di 10 dias útil a kontar di riseson di kexa di kordenador di sen diskriminason
C. Tarefas.
| Funsionáriu risponsável di EEA: | Xefi di Funsionárius |
|---|---|
| Prazu di Fin: | 5 dias útil a partir di riseson |
Xefi di Gabineti devi: (1) atribui kexa pa un invistigason i rikumendason i stabilesi un prazu pa fin di kel invistigason la; ô (2) dirigi ki invistigason for suspensu ti rizuluson di un prusesu paralelu, komu un prusesu di tribunal ô un invistigason polisial. Na kualker di kazus, Xefi di Gabineti devi agi dentu di 5 dias útil a kontar di riseson di ditirminason di Konselho Geral.
1. Skodgi un Invistigador
Na silisiona un invistigador, Xefi di Gabineti devi konsidera si kexa é susetível di rizulta na ason pisoal, si kexa alega un padron ô prátika di komportamentu, si invistigason é susetível di izigi kunhisimentus téknikus i si invistigador podi ser imparsial Invistigadores permisivel ta inklui kualker funsionáriu di EEA, ben komu funsionárius atribuidu pa siguintis dipartamentus isternu pa EEA, ku konsentimentu di agênsia isternu:
- Rikursus Umanus di EEA
- Sentru di Spesializason na HRD
- Staff Sénior di EEA
2. Difini un Prazu
Xefi di Gabineti devi ten en konta komplexidadi di kexa/invistigason i nisisidadi di torna dirigi un rilatóriu skritu i un rikumendason i fixa un prazu ka menus ki 30 dias di kalindáriu nen más di 90 dias di kalindáriu pa invistigador konklui sé rilatóriu.
3. Manti un Invistigason
Sujeitu di un kexa podi sobreposison otus prosesus ô inkéritus - administrativus, sivil ô penal. Na kazu di sobreposison, Xefi di Gabineti devi pondera pusibilidadi di suspendi invistigason di kexa ti rizuluson di otu prusesu ô invistigason. Xefi di Fusnionárius devi konsidera:
- Invistigason podi intirfiri ku invistigason di otu agênsias? Si sim, ki invistigason devi ten prisidênsia?
- Kexa ten a ver ku rizultadu privistu di un prusesu administrativu atual na EEA? Si sim, bu devi pondera si inkéritu devi spera prusesu administrativu for konpletu.
- Kexa na prusesu ki sta ser uzadu pa konduzi un prusesu administrativu atual frenti di EEA? Si sim, konsidera modi ki un rizuluson rápidu ta pudia midjora kel prusesu administrativu la i di modi ki un suspenson podi rizulta na nisisidadi di ripiti totalidadi ô parti di kel prusesu li?
- Rizuluson di otu prusesu ta da informasons fatual ki ta sirvi di bazi pa rizuluson di kexa?
* * * *
Xefi di Gabineti devi informa, pur skritu, siguintis pisoas sobri pisoa ô sirvizu inkaregadu di ifetua un inkéritu i sobri prazu pa realizason di kel inkéritu la: (a) pisoa ki sta fazi kexa; (b) sujeitu en kauza; i (c) kordenador di sen-diskriminason. Si invistigason di kexa for suspensu, Xefi di Funsionárius devi informa pur skritu siguintis pisoas na natureza di otu prusesu ô invistigason, sen rivela kualker informason kunfidensial: (a) pisoa ki sta fazi kexa; i (b) kordenador di sen-diskriminason.
D. Invistigason i Rikumendason
| Funsionáriu Risponsável di EEA: | Pa ser atribuidu pa Xefi di Funsionárius |
|---|---|
| Prazu di Fin: | Pa ser ditirminadu pa Xefi di Funsionárius |
Invistigador dizignadu é risponsável pa realizason di un inkéritu kansativu i inparsial ki ta dirigi un rizuluson rápidu, justu i ekuitativu di kexa i, si for kazu di keli, pa formulason di un rikumendason. Mesmu ki un invistigason rizulta na un fin di sen violason di lei, invistigador devi konsidera si un rikumendason pa midjora prátikas di EEA é adikuadu baziadu na informasons ki tradu duranti invistigason.
Tudu staff di EEA é dirigidu pa: (1) kulabora na un invistigason realizadu na ânbitu di prizenti prusesu di kexa, (2) rispondi ku sinseridadi tudu perguntas ki podu pa invistigador, (3) fakulta invistigador asesu a kualker dukumentus, livrus, rigistus ô otus dadus di EEA pididu pa invistigador, (4) fakulta pa invistigador asesu a kualker instalasons di EEA pa ifeitus di inspeson; i (5) presta pa invistigador asistênsia tékniku konformi dirigidu pa Xefi di Funsionárius.
Un invistigason devi inklui intrivistas pa pisoa ki sta fazi kexa, kualker tistimunhas identifikadu pa pisoa ki sta fazi kexa, pa staff rilivanti di sujeitu di invistigason (EEA ô sés kontratanti ô binifisiárius) i kualker tistimunhas identifikadu pa sujeitu di invistigason. Un invistigason devi tanbé inklui análisi di dukumentus rilivanti, inspeson di instalasons rilivanti i, si nisisáriu, konsulta di experts téknikus, ki ta inklui konsultores legal.
Na final di inkéritu, invistigador é risponsável pa ilaburason di un rilatóriu i di un rikumendason. Rilatóriu devi inklui konkluzons fatual rilivanti ki for apoiadu pa un preponderânsia di provas. Rilatóriu podi tanbé inklui asons izigidu pa sujeitu ô pa EEA, ô asons rikumendadu konsidera pa sujeitu ô pa EEA. Si rilatóriu txiga un fin sobri okurênsia di un violason di legislason di stadu ô federal na matéria di sen diskriminason, devi inklui motivus di kel konkluzon li. Si konkluzon é ki tal violason kontisi, rilatóriu devi inklui, pelu menus, un ason nisisáriu pa rimidia violason, buska ô toma mididas disiplinar kontra un funsionáriu i/ô riduzi risku di futurus violasons:
Dipós di konpleta prujetu di rilatóriu i di rikumendason, invistigador devi manda prujetu di rilatóriu pa Xefi di Funsionárius i notifika kordenador pa sen diskriminason di kel aprizentason li. Kordenador di sen diskriminason devi atualiza rigistu di kexas di sen diskriminason.
E. Adoson ô Rijeison di Rilatóriu i di Rikumendason
| Funsionáriu Risponsável di EEA: | Xefi di Funsionárius |
|---|---|
| Prazu di Fin: | 30 dias útil a partir di riseson |
Xefi di Funsionárius ta analiza tudu prujetu di rilatóriu i di rikumendason ilaboradu na ânbitu di prizenti prusesu di kexa. Dentu di 5 dias útil a kontar di data di riseson, Xefi di Funsionárius devi pidi kumentárius pa pisoa ki sta fazi kexa i pa pisoa en kauza i da-s tudu dós: (1) prujetu di rilatóriu i di rikumendason; ô (2) un rizumu di prujetu di rilatóriu i di rikumendason. Prazu pa aprizentason di observasons é di 10 dias útil, ixsetu si Xefi di Funsionárius perlonga prazu pa motivus justifikadu. Dentu di 30 dias útil a kontar di data di riseson ô di 15 dias útil a kontar di final di piriudu pa aprizentason di observasons, konsoanti ki for más tarde, Xefi di Funsionárius devi disidi si ta aseita rilatóriu i rikumendason tal komu sta redigidu ô ku alterasons. Xefi di funsionárius devi kumunika kel disizon li, pur skritu, pa pisoa ki sta fazi kexa, pa pisoa en kauza i pa kordenador di luta kontra diskriminason. Kordenador di sen diskriminason devi atualiza rigistu di kexas di sen diskriminason di modu pa rifliti ki kexa foi iliminadu i indika si foi nisisáriu ô rikumendadu algun ason.
IV. Diversus
A. Proibison di Ritaliason
Ninhun funsionáriu EEA, kontratanti ô binifisiáriu podi retalia kontra kualker pisoa pa izersi sés direitus pa shelter di kualker lei federal ô di stadu di sen diskriminason ô pa fazi uzu di kel prusidimentu di kexa li. Un alegason di retaliason podi ser invistigadu através di kel prusidimentu di kexa li di mesmu forma ki un violason substantivu di sen-diskriminason.
B. Kálkulu i Istenson di Prazu
Si últimu dia di realizason di un iventu for un data en ki gabinetis di EEA sta fitxadu, iventu devi fazedu na dia siguinti en ki gabinetis di EEA sta abertu.
Xefi di Funsionárius podi, pa motivus justifikadu, perlonga kualker prazu stabilisidu na prizenti prusidimentu. Xefi di Funsionárius devi kumunika rápidu fakitu i motivus di kualker istenson pa kordenador di luta kontra diskriminason, pa pisoa en kauza i pa pisoa ki sta fazi kexa.
C. Rizuluson Alternativu di Disputas
Ku akordu di pisoa ki sta fazi kexa i di pisoa en kauza, Xefi di Funsionárius podi (más ka é obrigadu a) inkaminha kualker kexa pa un prusesu alternativu di rizuluson di disputas ("ADR") fasilitadu pa un mediador. Mediador podi ser un funsionáriu di EEA, un funsionáriu di otu agênsia di stadu ô un tirserus. Si for uzadu un tirserus, sujeitu i pisoa ki sta fazi kexa é risponsável pa kualker kustus di ADR. Diskusons ku mediador é voluntáriu i kunfidensial, sujeitu a kualker divulgasons izigidu pa shelter di lei di rigistus públikus, i ka ta ser uzadu pa un invistigador na konduson di un invistigason pa shelter di kel lei li. Duranti prusesu di ADR, kualker invistigason devi ser suspensu. Si prusesu di ADR for ben susididu, un invistigason podi ser fitxadu sob direson di xefi di funsionárius i kordenador di sen diskriminason devi atualiza rigistu di forma pa rifliti rizuluson di kexa através di ADR.
D. Fusnon di Kordenador di Sen-Diskriminason
Kordenador pa Sen-Diskriminason ta dizinpenha siguintis funsons:
- Ta da informasons internu i isternu na direitus di asesu prugramas, sirvisus i atividadis, indipendentimenti di sexu, rasa, kor, riligion, kredu, origem nasional (ki ta inklui prufisiênsia limitadu na Ingles), identidadi di género, rendimentu, difisiênsia, idadi, orientason sexual, etnia, informason genétika, asendênsia ô statutu di veteranu.
- Informa internu i isternu na prusidimentu di kexa di EEA i pusibilidadi di aprizenta un kexa pa diskriminason.
- Asisti menbrus di públiku na fazi kexas
- Ta sirivi di pontu di kontatu úniku pa pisoas ki sta fazi kexa na ânbitu di prusidimentu di kexa i ta manti pisoas ki sta fazi kexa informadus na stadu di invistigasons.
- Ta manti rigistu di kexas di sen diskriminason pa EEA.
- Kuandu apropriadu, ta rizolvi kexas informalmenti.
- Analiza, djuntu ku staff adikuadu, dentu di 30 dias di kalindáriu a kontar di inísiu di kada ano fiskal i dentu di 30 dias kontar di inísiu di kada ano sivil, tudu kexas konstantis di rigistu di kexas, pa podi identifika iventual padrons ô perguntas sistémikas. Ta djuda rizolvi kualker padrons ô prublemas di sistema ki for identifikadu.
Gráfiku di Prusesu di Kexa
Kazu kexa for resebedu oralmenti, kordenador di sen-diskriminason devi sina i data kexa.